Trang mạng cnn.com, ngày 9/10, các nghị sỹ đảng Cộng hòa đã chỉ trích mạnh mẽ Tổng thống Mỹ Donald Trump vì cho phép Thổ Nhĩ Kỳ tấn công các đồng minh của Mỹ ở Syria trong lúc Tổng thống đưa ra nhiều lý do để "bật đèn xanh" cho Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm thực tế rằng lực lượng người Kurd đã không chiến đấu cùng Mỹ trong Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Thổ Nhĩ Kỳ đã khởi động chiến dịch quân sự để đánh đuổi lực lượng người Kurd vốn liên minh với Mỹ ra khỏi phía Đông Bắc Syria. Động thái này đã kích động sự tức giận trong Quốc hội Mỹ, tạo ra sự đoàn kết hiếm thấy giữa 2 đảng trong vấn đề lợi ích an ninh quốc gia Mỹ, sự ổn định khu vực, các nguy cơ với người Kurd và cuộc chiến chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS).
Nghị sỹ Liz Cheney, nhân vật số 3 của đảng Cộng hòa tại Hạ viện, viết trên Twitter hôm 9/10: “Tin tức từ Syria thật kinh khủng. Các binh sỹ Thổ Nhĩ Kỳ chuẩn bị xâm lược Syria từ phía Bắc, lực lượng do Nga hậu thuẫn tới từ phía Nam, và các tay súng IS tấn công Raqqa. Không thể hiểu được tại sao Donald Trump để các đồng minh của Mỹ bị tàn sát và cho phép IS trở lại.”
Thượng nghị sỹ đảng Cộng hòa Marco Rubio nhấn mạnh rằng “người Kurd đã đóng vai trò là lực lượng nòng cốt chống lại IS ở Syria theo yêu cầu của chính quyền Mỹ, và bởi vậy các binh sĩ Mỹ không phải nhúng tay vào.”
Ông cáo buộc chính quyền Mỹ “bắt tay với Erdogan để cho phép ông ta diệt trừ họ [người Kurd]. Tổn thất với danh dự và lợi ích quốc gia của chúng ta sẽ cực kỳ to lớn và kéo dài.”
Ảnh tư liệu: Thượng nghị sỹ Mỹ Lindsey Graham phát biểu trong cuộc họp báo tại Washington, DC, ngày 21/5/2019. (Nguồn: AFP/TTXVN) Ngày 9/10, thượng nghị sỹ Lindsey Graham và Chris Van Hollen đã tuyên bố một khuôn khổ để áp đặt trừng phạt ngay lập tức với các quan chức chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ, cấm các hoạt động trao đổi quân sự của Mỹ với Thổ Nhĩ Kỳ và ngay lập tức kích hoạt các lệnh trừng phạt năm 2017 cho đến khi Ankara ngừng các chiến dịch chống lại người Kurd.
Cả các quan chức Lầu Năm Góc và Bộ Ngoại giao Mỹ đều ngăn cản ông Trump đưa ra quyết định như vậy với lập luận rằng sự hiện diện của Mỹ là rất cần thiết để chống lại IS và kiểm soát Iran và Nga - vốn là 2 nhân tố có ảnh hưởng ở Syria.
Ngày 9/10, Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) đưa ra tuyên bố rằng họ đã ngừng các chiến dịch quân sự chống lại IS ở phía Bắc Syria sau “cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ.”
Ông Trump đã hạ thấp tầm quan trọng của liên minh với người Kurd, mà 11.000 người trong số đó đã thiệt mạng trong cuộc chiến chống lại IS để giúp đỡ sứ mệnh của Mỹ.
Ông Trump nói: “Họ không giúp đỡ chúng ta trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, ví dụ như họ không giúp đỡ chúng ta ở Normandy. Họ giúp đỡ chúng ta ở vùng đất của chính họ, và đó là một điều hoàn toàn khác.”
Các nhà phân tích như Brad Bowman, Giám đốc Trung tâm về Sức mạnh Quân sự và Chính trị tại Quỹ vì Quốc phòng của các Nền dân chủ, cho rằng một phần của làn sóng tức giận lần này được kích động bởi thực tế rằng “chúng ta đã không thể đánh bại Vương quốc Hồi giáo của IS nếu không có sự giúp đỡ của họ” và rằng người Kurd đã hạ thấp hàng rào phòng thủ của họ bởi tin rằng Mỹ sẽ bảo vệ họ trước Thổ Nhĩ Kỳ.
Kể từ tháng 8/2019, theo khuôn khổ “cơ chế an ninh,” Mỹ đã hối thúc người Kurd tháo dỡ các hàng rào phòng thủ và rút binh sĩ dọc đường biên giới mà Thổ Nhĩ Kỳ đang tấn công hiện nay.
Mục tiêu ở đây là xoa dịu Thổ Nhĩ Kỳ để họ không tiến hành xâm lược. Người Kurd đã đồng ý tham gia vào khuôn khổ này “có lẽ bởi họ tin phía Mỹ sẽ kiềm chế Thổ Nhĩ Kỳ về mặt ngoại giao”, ông Bowman nói.
Theo ông Bowman, “Mỹ đang phá vỡ lòng tin của người Kurd. SDF làm tất cả mọi thứ chúng ta yêu cầu họ. Điều này sẽ gây ảnh hưởng đến tất cả binh sĩ, đơn vị, trung đội hoạt động ở khu vực nguy hiểm vốn đang tìm cách có được lòng tin của các đối tác.”
Sáng 9/10, Trump viết trên Twitter bày tỏ sự phản bác trước những lời chỉ trích. Ông viết: “Giờ đây chúng ta đang từ từ và thận trọng đưa các binh sỹ và quân đội Mỹ trở về nhà. Sự tập trung của chúng ta là vào Bức Tranh Lớn."
Tuy nhiên, giới phân tích và các nghị sỹ Quốc hội ở mọi cấp bậc lập luận rằng bức tranh lớn và các lợi ích với vị thế của Mỹ trên thực địa chính là điều mà Trump đang bỏ sót. Ho chỉ ra những ảnh hưởng với các liên minh của Mỹ trong tương lai và cuộc chiến chống lại IS, vốn đang là mối đe dọa lớn, bên cạnh các vấn đề khác.
Ông Bowman nói: “Mọi người sẽ tới xem Mỹ là quốc gia không đáng tin cậy hoặc hay thay đổi. Hậu quả tất yếu ở đây đó là trong lần tiếp theo khi chúng ta cần các đối tác đồng minh, họ sẽ không ở đó nữa."
Làn sóng chỉ trích - bao gồm từ đảng Cộng hòa vốn phục tùng Trump và đặc biệt từ các đồng minh trung thành của ông - dường như khiến Tổng thống chuyển sang hành động “khống chế thiệt hại.”
Chiều 9/10, ông đưa ra một tuyên bố không nhắc tới vai trò của ông trong việc "bật đèn xanh" cho Erdogan hay số phận của các tay súng người Kurd. Ông nói: ‘Ngay từ ngày đầu tiên bước vào chính trường, tôi đã nói rõ rằng tôi không muốn tham gia các cuộc chiến vô nghĩa không có hồi kết - đặc biệt là các cuộc chiến không có lợi cho Mỹ.”
Ông Trump nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã “cam kết bảo vệ dân thường, bảo vệ các cộng đồng tôn giáo thiểu số và “đảm bảo không một cuộc khủng hoảng nhân đạo nào diễn ra” và rằng Ankara “giờ đây phải chịu trách nhiệm đảm bảo tất cả các tay súng IS đang bị bắt giữ vẫn bị giam trong tù và rằng IS không được khôi phục lại dưới bất kỳ hình thức nào.”
Ông Trump khẳng định rằng ông đã ngăn chặn Erdogan tiến vào Syria “ngay từ ngày đầu tiên” ông nhận nhiệm sở. Ông nói: “Họ muốn tham chiến, và đó chính là cách mọi thứ diễn ra”./.
