Theo hãng tin Reuters, một trong những tuyến thương mại dầu mỏ sinh lợi nhất của Nga kể từ khi phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt liên quan cuộc xung đột ở Ukraine đang phải đối mặt với thách thức lớn vì những hạn chế của việc thanh toán bằng các đồng tiền không phải đồng USD.
Hiện chưa có một giải pháp ngắn hạn cho vấn đề này.
Trong nhiều thập kỷ, đồng USD là đồng tiền được sử dụng chính trong giao dịch dầu mỏ quốc tế và những nỗ lực tìm kiếm giải pháp thay thế đã bị cản trở bởi nhiều khó khăn trong việc quy đổi [tiền tệ], cũng như trở ngại về mặt chính trị.
Các vấn đề bùng lên khi Ấn Độ - quốc gia đã trở thành khách hàng mua dầu đường biển lớn nhất của Nga kể từ khi các khách hàng châu Âu rút lui - nhất quyết thanh toán bằng đồng rupee vào tháng Bảy và hoạt động giao dịch gần như “tan vỡ,” theo các nguồn tin am hiểu vấn đề này.
Nhiều nguồn tin giấu tên cho biết các nhà cung cấp dầu của Nga - những người cũng không thể nêu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề - không thể thực hiện các giao dịch bằng đồng rupee Ấn Độ vì hướng dẫn không chính thức từ Ngân hàng Trung ương Nga cho thấy rằng họ sẽ không chấp nhận đồng tiền này.
Một nguồn tin ngân hàng Nga thân cận với Ngân hàng Trung ương cho biết việc nhận về một loại tiền không thể chuyển đổi, có ít giá trị bên ngoài Ấn Độ, là "vô nghĩa." Một nguồn tin khác cho biết Nga có ít cơ hội chi tiêu bằng đồng rupee vì nhập khẩu từ Ấn Độ không đáng kể.
Ngân hàng Trung ương Nga đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Theo hai nguồn tin, vào khoảng giữa tháng Tám, ít nhất hai công ty dầu mỏ lớn của Nga đã “dọa” chuyển hướng khoảng chục tàu chở dầu chở tới 1 triệu tấn dầu đang hướng tới Ấn Độ đến các điểm đến khác.
Như một giải pháp tạm thời cho xung đột liên quan đến các giao dịch của Ấn Độ, hàng hóa được thanh toán với sự kết hợp giữa đồng nhân dân tệ Trung Quốc, đồng đôla Hong Kong (như một loại tiền tệ “chuyển tiếp” sang đồng nhân dân tệ) và đồng dirham của Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE), được neo giá theo đồng USD - các nguồn tin giao dịch và quan chức nói với Reuters.
Tuy nhiên, các nguồn tin nói rằng vấn đề vẫn là tìm ra một giải pháp thay thế khả thi cho đồng USD. Đây là điều sẽ gây ảnh hưởng đến người mua ở châu Phi, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ - những nước đã trở thành những khách hàng mua dầu hàng đầu của Nga.
Nhưng vấn đề lớn nhất liên quan đến Ấn Độ - quốc gia đã mua hơn 60% lượng dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga. Đây là nước mua dầu thô đường biển hàng đầu của Nga, chỉ sau Trung Quốc.
Các vấn đề có thể trở nên tồi tệ hơn khi sự giám sát về thương mại tăng lên. Washington đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đầu tiên đối với các chủ tàu chở dầu của Nga có giá cao hơn giá trần của phương Tây trong những tuần gần đây - đây là lần đầu tiên mức giá trần được “thực thi” kể từ khi nó được ban hành vào cuối năm ngoái.
“Xa rời” đồng USD
Kể từ khi chịu các lệnh trừng phạt do phương Tây áp đặt vào tháng Hai năm ngoái, Nga đã “xa rời” việc giao dịch bằng đồng USD và đồng euro - những đồng tiền tệ thống trị thế giới - và Moskva hầu như bị loại khỏi hệ thống ngân hàng quốc tế.
Theo một số thương nhân liên quan, hiện chưa đến 10% sản lượng dầu - tức khoảng 9 triệu thùng dầu mỗi ngày - của Nga được bán bằng đồng USD và đồng euro.
Về mặt lý thuyết, các nhà xuất khẩu Nga vẫn có thể sử dụng đồng USD. Nhưng việc tránh sử dụng đồng bạc xanh sẽ có lợi thế là khiến Mỹ và các Chính phủ phương Tây khác khó giám sát hoạt động thương mại của họ hơn.
Tuy nhiên, các lựa chọn thay thế dẫn đến rủi ro cao cho cả hai bên trong mỗi thỏa thuận [mua bán].
Theo các nguồn tin thương mại và ngân hàng, Ấn Độ trong những tháng đầu năm nay đã nợ Nga khoảng 40 tỷ USD tiền dầu và các nguồn cung [hàng hóa] khác. Reuters nói rằng con số này hiện đã thấp đi. Ngân hàng Trung ương Nga từ chối cung cấp thông tin chi tiết.
Rupee - vấn đề đặc biệt khó khăn
Kinh doanh bằng đồng rupee đặc biệt khó khăn đối với Nga.
Theo hai nguồn tin của Nga, Ấn Độ khuyến khích chi tiêu bằng đồng rupee trên lãnh thổ nước này và đã áp dụng tỷ giá hối đoái “phạt” đối với việc chuyển đổi đồng rupee sang các loại tiền tệ khác, đôi khi lên tới hơn 10% số tiền được chuyển đổi.
Tình hình có thể dịu bớt nếu Nga nhập thêm hàng hóa từ Ấn Độ, và thanh toán chúng bằng đồng rupee.
Nhưng hiện, Ấn Độ đang nhập khẩu nhiều hơn từ Nga, trong khi Nga lại nhập khẩu lượng lớn ôtô, thiết bị và các hàng hóa khác từ Trung Quốc.
Theo dữ liệu đăng trên trang web của Bộ Thương mại Ấn Độ, nhập khẩu của Ấn Độ từ Nga đạt 30,4 tỷ USD trong thời gian từ tháng Tư đến tháng Chín [năm nay], và thâm hụt thương mại với Moscow tăng lên 28,4 tỷ USD so với khoảng 17 tỷ USD cùng kỳ năm ngoái.
Ivan Nosov, người đứng đầu chi nhánh Ấn Độ của Sberbank - ngân hàng quốc doanh hàng đầu của Nga, cho biết các nhà xuất khẩu Nga sẽ phải giúp Ấn Độ tăng xuất khẩu.
“Nếu bạn giúp tăng xuất khẩu của Ấn Độ, ngay lập tức sẽ có rất nhiều sự trợ giúp từ các hiệp hội Ấn Độ khác nhau. Bạn thành lập một công ty ở Ấn Độ, thực hiện nội địa hóa quy mô nhỏ và bạn sẽ có nhiều cơ hội hơn” - ông Nosov nói.
Nhà máy lọc dầu hàng đầu của Ấn Độ là Indian Oil Corp đang gặp khó khăn trong việc dàn xếp một số khoản thanh toán, chủ yếu với việc mua loại dầu Sokol ngọt, nhẹ của Nga từ Dự án Sakhalin 1.
Theo một nguồn tin, IOC không thể thanh toán cho việc giao hàng Sokol vì công ty cung cấp loại này vẫn chưa mở tài khoản bằng đồng dirham của UAE để nhận thanh toán.
IOC đã không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.
Nhân dân tệ được ưa chuộng hơn
Các quan chức và nhà điều hành dầu mỏ của Nga đã kêu gọi người mua Ấn Độ thanh toán bằng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc - đối với Nga là loại tiền tệ hữu ích hơn.
Nhưng Reuters dẫn các nguồn tin khác nhau cho biết phía Ấn Độ không hào hứng lắm với đề xuất này.
Các nhà máy lọc dầu quốc doanh của Ấn Độ đã chuyển sang sử dụng đồng dirham của UAE, nhưng điều này khá phức tạp do các yêu cầu thanh toán bổ sung.
Theo các nguồn ngân hàng và giao dịch dầu mỏ, từ tháng 10 [vừa qua], một số ngân hàng UAE đã thắt chặt kiểm soát đối với các khách hàng tập trung vào Nga để đảm bảo tuân thủ giới hạn giá.
Các nguồn tin cho biết ít nhất hai ngân hàng UAE đã đưa ra các tuyên bố tuân thủ giới hạn giá cho các khách hàng liên quan đến giao dịch dầu thô, sản phẩm dầu và hàng hóa của Nga./.
