Bầu cử Mỹ: Kinh tế là "át chủ bài" của các ứng viên

Những thành tích kinh tế của ông Obama là đáng ghi nhận, song vẫn còn những cam kết chưa được thực hiện để đối thủ của đảng Cộng hòa khoét sâu.
Sau ba cuộc tranh luận trên truyền hình giữa hai ứng viên Tổng thống Mỹ làđương kim Tổng thống Barack Obama và cựu Thống đốc Mitt Romney, cử tri Mỹ vẫnphải tiếp tục chờ cho đến giữa tuần tới mới có được câu trả lời ai sẽ trở thànhông chủ Nhà Trắng để tiếp tục chèo lái nền kinh tế Mỹ vượt qua giai đoạn cực kỳkhó khăn hiện nay.

Những thành tích kinh tế của ông Obama trong bốn năm cầm quyền là đáng ghinhận, song bên cạnh đó vẫn còn những cam kết chưa được thực hiện và đây chính là"chỗ đau" mà đối thủ của đảng Cộng hòa tìm cách khoét sâu thêm.

Bức tranh kinh tế trước bầu cử

Theo Báo cáo của Bộ Thương mại Mỹ mới đây, GDP của nước này trong quý 3 nămnay tăng 2%, bằng mức tăng của quý 1, nhưng cao hơn mức dự báo 1,9% của cácchuyên gia kinh tế và cao hơn nhiều so với mức tăng 1,3% trong quý 2. Mức tăngGDP này chưa đủ để vực dậy thị trường lao động vẫn còn nhiều khó khăn, nhưngđược nhìn nhận là một dấu hiệu cho thấy đà phục hồi của nền kinh tế lớn nhất thếgiới đang được củng cố và đem lại hy vọng tốc độ tăng GDP sẽ khá hơn trong quýcòn lại của năm.

Tình hình kinh tế Mỹ tốt hơn một phần là nhờ chi tiêu của chính phủ và tổngđầu tư tăng 9,6% so với quý trước. Một yếu tố quan trọng khác cũng đã giúp đẩynhanh đà tăng GDP là chi tiêu của người dân - đóng góp tới 70% vào các hoạt độngcủa nền kinh tế Mỹ - trong quý vừa qua tăng 2% so với mức tăng 1,5% của quýtrước.

Kết quả điều tra của Thomson Reuters/University of Michigan cho biết ở thờiđiểm tháng 10 này, chỉ số niềm tin của người tiêu dùng Mỹ đạt 82,6 điểm, so với78,3 trong tháng Chín vừa qua và là mức cao nhất kể từ tháng 9/2007. Điều nàyphản ánh sự lạc quan hơn của người dân Mỹ vào thực trạng và viễn cảnh của nềnkinh tế.

Bên cạnh đó, số lượng các khu đất động thổ xây dựng nhà mới trong quý 3 cũngtăng tới 14,4%, nhờ lãi suất vay thấp sau khi chương trình nới lỏng định lượnglần ba (QE3) của Cục Dự trữ Liên bang (FED) được tung ra. Trong tháng Chín vừaqua, số lượng các ngôi nhà bắt đầu khởi công xây dựng là 875.000, tăng 15% sovới tháng Tám và là con số cao nhất trong một tháng kể từ tháng 7/2008. Đây làdấu hiệu mới nhất cho thấy sự phục hồi nhanh của lĩnh vực bất động sản và cũngsẽ tạo đà cho sự hồi phục của toàn bộ nền kinh tế trong thời điểm thị trường nhàở Mỹ vẫn đang nỗ lực vượt khó trong 6 năm qua kể từ khi bong bóng bất động sảnvỡ.

Ngoài ra, Bộ Lao động Mỹ công bố số liệu cho thấy tỷ lệ thất nghiệp ở nướcnày trong tháng Chín vừa qua đã giảm xuống 7,8%, mức thấp nhất kể từ tháng1/2009 và cũng là mức thấp nhất kể từ khi ông Barack Obama nhậm chức.

Theo Chủ tịch Hội đồng cố vấn kinh tế của Nhà Trắng Alan Krueger, tỷ lệ thấtnghiệp ở Mỹ giảm chứng tỏ nền kinh tế nước này đang tiếp tục phục hồi. Tuynhiên, các chuyên gia cho rằng để giảm tỷ lệ thất nghiệp hiện vẫn ở mức cao, GDPcủa Mỹ cần đạt nhịp độ tăng 2,5% trong vài quý liên tiếp mới có thể giải quyếtcông ăn việc làm cho khoảng 23 triệu người thất nghiệp.

Trong khi đó, Viện Quản lý Nguồn cung Mỹ cho biết chỉ số quản lý sức mua(PMI) trong lĩnh vực chế tạo của Mỹ đã tăng lên 51,5 trong tháng Chín vừa qua,so với mức ước tính 49,6 trong tháng Tám. Đây là tháng tăng đầu tiên sau batháng giảm liên tiếp và là một tín hiệu tốt đối với nền kinh tế lớn nhất thếgiới hiện vẫn đang tăng trưởng ì ạch.

Trong tháng 10, PMI trong lĩnh vực chế tạo ở mức 51,3, có nghĩa hoạt động củalĩnh vực này tiếp tục có sự tăng trưởng. Tuy nhiên, nhu cầu của bên ngoài yếu vàsự không chắc chắn về kết quả cuộc bầu cử Tổng thống sắp tới và chính sách tàichính đồng nghĩa với việc những khó khăn gần đây vẫn chưa được giải quyết.

Mặc dù kinh tế Mỹ gần đây đã xuất hiện nhiều điểm sáng trên thị trường nhàđất và chi tiêu của các hộ gia đình, song FED cho rằng nhịp độ tăng trưởng kinhtế vẫn chậm, trong khi tăng trưởng đầu tư chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp vẫn cao.FED quan ngại nếu thiếu chính sách hỗ trợ đầy đủ, nhịp độ tăng trưởng của nềnkinh tế lớn nhất thế giới này có thể chưa đủ mạnh để mang lại sự cải thiện ổnđịnh trên thị trường lao động.

Bên cạnh đó, kinh tế Mỹ vẫn dễ bị tổn thương trước những căng thẳng trên cácthị trường tài chính toàn cầu. Đó là lý do vì sao tại cuộc họp chính sách ngày24/10 vừa qua, FED đã quyết định giữ nguyên mức lãi suất cực thấp 0-0,25% chođến ít nhất là giữa năm 2015 và tiếp tục thực thi QE3.

Một diễn biến khác càng làm nóng thêm bầu không khí chính trị năm bầu cử nămnay là thâm thủng ngân sách liên bang của Mỹ dù giảm xuống 1.090 tỷ USD trongtài khóa 2012, so với mức thâm hụt 1.297 tỷ USD của tài khóa trước, song vẫnđánh dấu năm thứ tư liên tiếp, thâm hụt ngân sách của Mỹ ở mức trên 1.000 tỷUSD.

Nếu Quốc hội và Nhà Trắng không đạt được một thỏa thuận trước khi kết thúcnăm nay về các biện pháp cắt giảm thâm hụt ngân sách thêm 1.200 tỷ USD trong 10năm tới, kế hoạch cắt giảm chi tiêu ngân sách và tăng thuế sẽ tự động được tiếnhành, kèm theo là nguy cơ đẩy nền kinh tế lớn nhất thế giới vào suy thoái trởlại. Trong thời gian diễn ra các cuộc vận động tranh cử, vấn đề đầu tiên và quantrọng nhất với Mỹ là bằng cách nào để phá vỡ thế bế tắc về tài chính.

Hai ứng cử viên - hai chiến lược

Hai ứng viên Tổng thống Mỹ đã có ba cuộc tranh luận trực tiếp, trong đó haicuộc tranh luận đầu tiên vào tối 3/10 và vào sáng 17/10 vừa qua xoáy vào cácvấn đề kinh tế như ngân sách, thuế và việc làm. Hai luận điểm mà ứng cử viênRomney dựa vào nhằm hạ điểm đối thủ là đà phục hồi kinh tế của Mỹ không chắcchắn, có nghĩa Tổng thống Obama đã thất bại và ông mới là người có khả năng hơnđể khôi phục thịnh vượng của Mỹ.

Trong khi đó, ông Obama đưa ra cách tiếp cận ngược lại bằng cách cố gắngthuyết phục cử tri rằng, trong khi nền kinh tế phục hồi chậm, nhiệm kỳ tổngthống của ông Romney sẽ làm mọi thứ kém đi. Ông Obama lập luận rằng ông Romneyđang theo đuổi những chính sách kinh tế chỉ mang lại lợi ích cho những ngườigiàu, trong khi tầng lớp trung lưu ngày càng khó khăn.

Ông Obama đã nêu ra một danh sách những thành tựu trong bốn năm ông cầmquyền. Ông khoe đã tạo thêm hàng triệu công ăn việc làm, cắt giảm thuế cho tầnglớp trung lưu, cứu nền công nghiệp ôtô đang trên bờ vực sụp đổ và đưa ra chínhsách cải cách y tế mang dấu ấn của ông. Ông cam kết sẽ tiếp tục làm việc để giatăng tốc độ phục hồi của nền kinh tế.

Tuy nhiên, ông Romney cho rằng bốn năm qua không phải chỉ toàn màu hồng nhưTổng thống miêu tả. Cựu Thống đốc Romney cho rằng thành tích kinh tế của ôngObama cho tới nay khá nghèo nàn và sẽ không cải thiện trong nhiệm kỳ thứ hai.Ông đưa ra một bản danh sách của riêng ông và các lời hứa bất thành của ôngObama. Ông Romney nói Tổng thống đã cam kết giảm tỷ lệ thất nghiệp xuống còn5,4% và giảm một nửa thâm hụt ngân sách nhưng đã không làm được những điều này.

Kinh tế, nhất là việc làm, là vấn đề tranh cãi gay gắt nhất trong cuộc tranhluận. Tổng thống Obama thừa nhận tỷ lệ thất nghiệp trên 8% là cao, nhưng ông quyphần lớn trách nhiệm cho chính sách của chính phủ tiền nhiệm đã đẩy nước Mỹ vàocuộc khủng hoảng nghiêm trọng chưa từng có kể từ cuộc Đại suy thoái.

Tuy nhiên, ông Romney cho rằng chính quyền Obama đã thất bại trong các chínhsách kinh tế, dẫn đến chỗ hàng trăm nghìn việc làm bị mất trong bốn năm qua. ÔngObama nhấn mạnh thành tích trong bốn năm ông cầm quyền đã tạo ra được 5,2 triệuviệc làm, thay vì để mất 800.000 việc làm một tháng. Đáp lại, ông Romney chorằng chính sách kinh tế không hiệu quả của chính quyền Obama đã đẩy 20 triệungười vào tình trạng thất nghiệp hoặc thiếu việc làm; đồng thời cam kết sẽ tạora 12 triệu việc làm trong bốn năm tới, nếu đắc cử Tổng thống.

Về vấn đề thuế, Tổng thống Obama nói ông đã cắt giảm thuế cho các hộ gia đìnhtrung lưu và các doanh nghiệp nhỏ trong bốn năm qua. Ông cho rằng nếu nước Mỹnghiêm túc về việc cắt giảm thâm hụt ngân sách, người giàu phải đóng góp nhiềuhơn. Ông Obama phát biểu rằng cựu Thống đốc Romney và các đồng minh của ông tạiQuốc hội muốn giảm thuế cho 2% số người giàu trong xã hội.

Về phần mình, ông Romney phủ nhận rằng ông có kế hoạch giảm thuế cho nhữngngười giàu có nhất và nhấn mạnh rằng 5% những người thu nhập cao nhất nên tiếptục trả đến 60% tổng thuế như hiện nay. Ông Obama nói cử tri chưa nghe thấy gìcụ thể về bản kế hoạch thuế phác thảo của Romney. Ông Romney phản công rằng ngânsách tất nhiên sẽ tăng lên và đưa ra kinh nghiệm cân bằng ngân sách của ông.

Ngoài ra, ông Romney cũng cho rằng món nợ hơn 16.000 tỷ USD hiện nay một phầnlà do các kế hoạch chi tiêu quá tốn kém của Nhà Trắng, trong khi ông Obama lạicảnh báo cử tri về chủ trương giảm thuế đồng đều của ông Romney, cho rằng cáchlàm đó chỉ nhằm duy trì các chế độ ưu ái đối với thiểu số những người giàu.

Tổng thống Obama bác bỏ sự cáo buộc của ông Romney nói rằng cắt giảm ngânsách là làm suy yếu quân đội Mỹ, cho rằng đó vừa là một biện pháp giúp cân bằngngân sách vừa là một cách thức để không phải tăng thuế đối với tầng lớp trunglưu và các tập đoàn.

Thế ngang bằng rồi thay nhau vượt lên dẫn điểm giữa đương kim Tổng thống vàứng viên của đảng Cộng hòa trong suốt tháng qua báo hiệu cuộc bầu chọn Tổngthống Mỹ năm nay vào ngày 6/11 tới là rất căng thẳng và khó dự đoán kết quả.

Cử tri Mỹ hiện vẫn còn nhiều băn khoăn giữa việc nên bầu ông Obama thêm mộtnhiệm kỳ bốn năm để ông có thể tiếp tục chương trình phục hồi kinh tế hay nênbầu ông Romney lên thay để tạo ra luồng sinh khí mới. Với nhịp độ tăng GDP vẫnchưa vượt qua mức 2% như hiện nay cộng với tỷ lệ thất nghiệp ở mức cao trên dưới8%, có gần 2/3 cử tri Mỹ nói rằng yếu tố kinh tế tác động mạnh nhất tới sự lựachọn của họ trong năm bầu cử 2012./.

Lê Minh (TTXVN)

Tin cùng chuyên mục

Quang cảnh cảng Los Angeles ở California, Mỹ. (Ảnh: THX/TTXVN)

UNCTAD lo ngại về triển vọng thương mại toàn cầu

UNCTAD chỉ ra rằng các giao dịch đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giảm 11% với nhiều số liệu thấp kỷ lục vào những tháng đầu năm 2025, cho thấy hoạt động đầu tư sản xuất thực tế giảm mạnh.