Ðánh giá về tình hình kinh tế xã hội của Việt Nam sau 5 năm gia nhập WTO, nhiềuchuyên gia kinh tế cho rằng, mặc dù kinh tế Việt Nam có khởi sắc nhưng nền kinhtế còn bộc lộ nhiều khó khăn do bất ổn về thể chế, kinh tế vĩ mô, hệ thống tàichính, năng lực cạnh tranh.
Xung quanh vấn đề này, phóng viên TTXVN đã phỏng vấn tiến sĩ Võ Trí Thành,Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương.
- Xin ông cho biết những cơ hội và thách thức của Việt Nam sau 5 năm gia nhậpWTO?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Những cơ hội mà Việt Nam đạt được đó là tiếp cận đượcthị trường thế giới. Các doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu, tiếp cậnnhiều hơn với các nguồn lực tài chính, công nghệ, thị trường, kinh nghiệm cũngnhư lao động chất lượng cao bên ngoài. Đặc biệt là các doanh nghiệp đượcáp sát tiêu chuẩn thế giới trong khuôn khổ cam kết hội nhập, nâng cao năng lựccạnh tranh đạt quy chuẩn chất lượng cũng như kết quả của nền kinh tế theo tiêuchí của WTO.
Nổi bật hơn cả là tình hình kinh tế Việt Nam được cải thiện, tronghoạt động thương mại kinh tế quốc tế cũng như đánh giá nhìn nhận của nước ngoàivề triển vọng, độ tin cậy của nền kinh tế Việt Nam.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, chúng ta đã nhìn nhận ra những thách thức,trước mắt là sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong nước với cácdoanh nghiệp nước ngoài ở cả thị trường trong nước và nước ngoài.
Tôi cho rằng,cạnh tranh là rất tốt tạo ra sự vươn lên, đằng sau sự vươn lên đó là hiệu quảtốt hơn và người tiêu dùng được hưởng lợi. Tuy nhiên, sự cạnh tranh đó dẫn đếnchi phí điều chỉnh tăng, sự phá sản, các doanh nghiệp không tiếp cận được với cơhội mới, khoảng cách giàu nghèo gây nên sự tổn phí cho xã hội. Nền kinh tếViệt Nam vốn đã mở cửa, ngày càng sâu rộng hơn. Như vậy, nền kinh tế dễ bị tổnthương hơn, nhạy cảm hơn với những biến động từ bên ngoài. Ví dụ như: đồng vốn,cú sốc về giá cả, thị trường, nếu ứng xử không khéo sẽ bị rối loạn, thậm chí làkhủng hoảng.
- Nhìn nhận từ cơ hội và thách thức đan xen như vậy, chúng ta cần tiếp tụchoàn thiện những yếu tố nào để nền kinh tế hội nhập sâu rộng hơn?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Phải nói rằng là chúng ta đã cố gắng hoàn thiện thểchế, pháp lý. Doanh nghiệp Việt Nam cũng đã vươn lên, tuy nhiên, có những việcchúng ta làm còn chưa tốt như chúng ta chưa tận dụng tốt cơ hội. Ví dụ như chúngta chưa cân đối được giữa cạnh tranh với sự bảo hộ của Nhà nước. Giữa 2 yếu tốnày chúng ta còn ứng xử chưa tốt. Như vậy, cho đến nay, việc công nhận Việt Namlà nền kinh tế thị trường vẫn chưa hoàn thành. Bên cạnh đó, những đối phó trongchi phí điều chỉnh, chúng ta thấy còn có những cú sốc vì cách thức hỗ trợ củachúng ta còn thiếu trực tiếp, chưa thực sự là tốt. Vốn dĩ nền kinh tế dễ bị tổnthương hơn thì lại trở nên bất ổn hơn. Bất ổn kinh tế vĩ mô đã trở thành “cănbệnh” dai đẳng trong suốt 5 năm qua.
- Những bất ổn về kinh tế vĩ mô thời gian qua, xin ông cho biết, có phải donền kinh tế Việt Nam gia nhập WTO?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Câu chuyện có phải do Việt Nam gia nhập WTO không? Haylà không? Để đánh giá được tác động của việc gia nhập WTO là không đơn giản, nólà sự giao thoa giữa biến động bên ngoài, mức độ mở cửa gia nhập WTO, phản ứngchính sách, thay đổi thể chế trong nước… Đó là sự đan xen của phản ứng chínhsách, biến động từ bên ngoài, gắn với cam kết của WTO và các cam kết hiệp địnhthương mại tự do khác. Nếu mà tách bạch ra thì rất là khó.
Tuy nhiên, rõ ràng là cơ hội được mở ra. Ví dụ như thương mại hay đầu tư FDItăng hay là khi nền kinh tế được mở ra nói chung hơn thì những cú sốc từ bênngoài vào Việt Nam lan tỏa nhanh hơn. Nhưng, sự chuẩn bị về phản ứng chính sáchcủa VN chưa thật chu đáo, phản ứng chưa hợp lý. Việc đó rõ ràng là sự phản ứnggián tiếp của việc mở cửa sâu rộng hơn. Nếu nhìn nhận về việc đánh giá các consố tăng trưởng trên các lĩnh vực thì thấy rằng việc đầu tư kém hiệu quả hơn. Dođó, tổng đầu tư toàn xã hội tăng nhưng ngược lại tăng trưởng lại giảm. Do vậy,chúng ta chưa đánh giá được các con số tăng hay giảm trong thời gian qua.
- Để phát triển nền kinh tế một cách bền vững, theo ông, Nhà nước cần tậptrung cải cách những yếu tố nào?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Hội nhập chỉ là điều kiện cần, không phải là đủ cho sựphát triển, đặc biệt là phát triển bền vững, mà đủ phải là cải cách trong nước.Bài học vừa qua cho thấy, việc cải cách rất quan trọng. Do đó, các cải cách vềthể chế, pháp lý, khuôn khổ pháp lý, sự điều hành của bộ máy hành chính, bộ máyNhà nước làm sao vừa giảm được chi phí cho doanh nghiệp, môi trường cạnh tranh lành mạnhhơn và phù hợp với cam kết hơn. Đó là những việc cần làm đầu tiên. Tiếp đến lànâng cao sức cạnh tranh, ổn định kinh tế vĩ mô. Đây là yếu tố đòi hỏi từ Chínhphủ lẫn doanh nghiệp cần phải nỗ lực, là nền tảng cho một nền kinh tế hoạt độnghiệu quả.
Thế giới đang rất bất định, rủi ro cao, biến động lớn cho nên Việt Nam cần cónhững ứng xử về chính sách nền tảng linh hoạt để phát triển nền kinh tế. Theođó, chúng ta cần tập trung nhiều để phát triển, ví dụ như: thể chế, môi trườngkinh doanh, thị trường lao động, thị trường đất đai, thị trường công nghệ, thịtrường tài chính và kết cấu hạ tầng.
- Xin cám ơn ông./.
Xung quanh vấn đề này, phóng viên TTXVN đã phỏng vấn tiến sĩ Võ Trí Thành,Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương.
- Xin ông cho biết những cơ hội và thách thức của Việt Nam sau 5 năm gia nhậpWTO?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Những cơ hội mà Việt Nam đạt được đó là tiếp cận đượcthị trường thế giới. Các doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu, tiếp cậnnhiều hơn với các nguồn lực tài chính, công nghệ, thị trường, kinh nghiệm cũngnhư lao động chất lượng cao bên ngoài. Đặc biệt là các doanh nghiệp đượcáp sát tiêu chuẩn thế giới trong khuôn khổ cam kết hội nhập, nâng cao năng lựccạnh tranh đạt quy chuẩn chất lượng cũng như kết quả của nền kinh tế theo tiêuchí của WTO.
Nổi bật hơn cả là tình hình kinh tế Việt Nam được cải thiện, tronghoạt động thương mại kinh tế quốc tế cũng như đánh giá nhìn nhận của nước ngoàivề triển vọng, độ tin cậy của nền kinh tế Việt Nam.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, chúng ta đã nhìn nhận ra những thách thức,trước mắt là sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong nước với cácdoanh nghiệp nước ngoài ở cả thị trường trong nước và nước ngoài.
Tôi cho rằng,cạnh tranh là rất tốt tạo ra sự vươn lên, đằng sau sự vươn lên đó là hiệu quảtốt hơn và người tiêu dùng được hưởng lợi. Tuy nhiên, sự cạnh tranh đó dẫn đếnchi phí điều chỉnh tăng, sự phá sản, các doanh nghiệp không tiếp cận được với cơhội mới, khoảng cách giàu nghèo gây nên sự tổn phí cho xã hội. Nền kinh tếViệt Nam vốn đã mở cửa, ngày càng sâu rộng hơn. Như vậy, nền kinh tế dễ bị tổnthương hơn, nhạy cảm hơn với những biến động từ bên ngoài. Ví dụ như: đồng vốn,cú sốc về giá cả, thị trường, nếu ứng xử không khéo sẽ bị rối loạn, thậm chí làkhủng hoảng.
- Nhìn nhận từ cơ hội và thách thức đan xen như vậy, chúng ta cần tiếp tụchoàn thiện những yếu tố nào để nền kinh tế hội nhập sâu rộng hơn?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Phải nói rằng là chúng ta đã cố gắng hoàn thiện thểchế, pháp lý. Doanh nghiệp Việt Nam cũng đã vươn lên, tuy nhiên, có những việcchúng ta làm còn chưa tốt như chúng ta chưa tận dụng tốt cơ hội. Ví dụ như chúngta chưa cân đối được giữa cạnh tranh với sự bảo hộ của Nhà nước. Giữa 2 yếu tốnày chúng ta còn ứng xử chưa tốt. Như vậy, cho đến nay, việc công nhận Việt Namlà nền kinh tế thị trường vẫn chưa hoàn thành. Bên cạnh đó, những đối phó trongchi phí điều chỉnh, chúng ta thấy còn có những cú sốc vì cách thức hỗ trợ củachúng ta còn thiếu trực tiếp, chưa thực sự là tốt. Vốn dĩ nền kinh tế dễ bị tổnthương hơn thì lại trở nên bất ổn hơn. Bất ổn kinh tế vĩ mô đã trở thành “cănbệnh” dai đẳng trong suốt 5 năm qua.
- Những bất ổn về kinh tế vĩ mô thời gian qua, xin ông cho biết, có phải donền kinh tế Việt Nam gia nhập WTO?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Câu chuyện có phải do Việt Nam gia nhập WTO không? Haylà không? Để đánh giá được tác động của việc gia nhập WTO là không đơn giản, nólà sự giao thoa giữa biến động bên ngoài, mức độ mở cửa gia nhập WTO, phản ứngchính sách, thay đổi thể chế trong nước… Đó là sự đan xen của phản ứng chínhsách, biến động từ bên ngoài, gắn với cam kết của WTO và các cam kết hiệp địnhthương mại tự do khác. Nếu mà tách bạch ra thì rất là khó.
Tuy nhiên, rõ ràng là cơ hội được mở ra. Ví dụ như thương mại hay đầu tư FDItăng hay là khi nền kinh tế được mở ra nói chung hơn thì những cú sốc từ bênngoài vào Việt Nam lan tỏa nhanh hơn. Nhưng, sự chuẩn bị về phản ứng chính sáchcủa VN chưa thật chu đáo, phản ứng chưa hợp lý. Việc đó rõ ràng là sự phản ứnggián tiếp của việc mở cửa sâu rộng hơn. Nếu nhìn nhận về việc đánh giá các consố tăng trưởng trên các lĩnh vực thì thấy rằng việc đầu tư kém hiệu quả hơn. Dođó, tổng đầu tư toàn xã hội tăng nhưng ngược lại tăng trưởng lại giảm. Do vậy,chúng ta chưa đánh giá được các con số tăng hay giảm trong thời gian qua.
- Để phát triển nền kinh tế một cách bền vững, theo ông, Nhà nước cần tậptrung cải cách những yếu tố nào?
Tiến sĩ Võ Trí Thành: Hội nhập chỉ là điều kiện cần, không phải là đủ cho sựphát triển, đặc biệt là phát triển bền vững, mà đủ phải là cải cách trong nước.Bài học vừa qua cho thấy, việc cải cách rất quan trọng. Do đó, các cải cách vềthể chế, pháp lý, khuôn khổ pháp lý, sự điều hành của bộ máy hành chính, bộ máyNhà nước làm sao vừa giảm được chi phí cho doanh nghiệp, môi trường cạnh tranh lành mạnhhơn và phù hợp với cam kết hơn. Đó là những việc cần làm đầu tiên. Tiếp đến lànâng cao sức cạnh tranh, ổn định kinh tế vĩ mô. Đây là yếu tố đòi hỏi từ Chínhphủ lẫn doanh nghiệp cần phải nỗ lực, là nền tảng cho một nền kinh tế hoạt độnghiệu quả.
Thế giới đang rất bất định, rủi ro cao, biến động lớn cho nên Việt Nam cần cónhững ứng xử về chính sách nền tảng linh hoạt để phát triển nền kinh tế. Theođó, chúng ta cần tập trung nhiều để phát triển, ví dụ như: thể chế, môi trườngkinh doanh, thị trường lao động, thị trường đất đai, thị trường công nghệ, thịtrường tài chính và kết cấu hạ tầng.
- Xin cám ơn ông./.
Thúy Hiền (TTXVN)
