Ảnh minh họa. (Nguồn: 9news.com.au) Australia ngày 16/9 cho biết sẽ tìm cách phát triển 8 tàu ngầm hạt nhân, sau khi nước này cùng Mỹ và Anh công bố thiết lập mối quan hệ đối tác an ninh ba bên, có tên gọi AUKUS, ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Theo quy định của AUKUS, Washington và London sẽ cung cấp cho Canberra công nghệ và năng lực triển khai các tàu ngầm hạt nhân.
Thủ tướng Australia Scott Morrison cho biết các tàu ngầm sẽ được đóng tại Adelaide với sự hợp tác chặt chẽ của Mỹ và Anh, đồng thời khẳng định Australia sẽ không trang bị vũ khí hạt nhân và sẽ tiếp tục tuân thủ tất cả các nghĩa vụ không phổ biến vũ khí hạt nhân.
[Australia xác nhận việc không mua tàu ngầm tấn công của Pháp]
Giới chức Mỹ nhấn mạnh các tàu ngầm trên sẽ không được triển khai với vũ khí hạt nhân, song sẽ cho phép Hải quân Australia hoạt động yên tĩnh hơn, trong thời gian dài hơn, cùng khả năng răn đe trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Tổng thống Joe Biden nhấn mạnh: “Tất cả chúng ta đều nhận thấy sự cấp thiết của yêu cầu đảm bảo hòa bình và ổn định ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trong dài hạn.”
Thủ tướng Anh Boris Johnson coi đây là một quyết định quan trọng đối với Australia để có được công nghệ chế tạo tàu ngầm hạt nhân.
Theo người đứng đầu Chính phủ Anh, đây sẽ là một trong những dự án phức tạp và đòi hỏi kỹ thuật cao nhất trên thế giới.
Ngay sau khi AUKUS được công bố, Thủ tướng Australia Morrison xác nhận nước này sẽ chấm dứt thỏa thuận tàu ngầm trị giá 66 tỷ USD với Pháp.
Nhà thầu quốc phòng Naval Group của Pháp đã bày tỏ sự thất vọng trước quyết định trên của Australia bởi tuyên bố của Thủ tướng Morrison có nguy cơ làm tiêu tan hợp đồng trị giá hàng tỷ euro của Naval Group với Australia về việc đóng mới 12 tàu ngầm tối tân thuộc lớp Attack.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian và Bộ trưởng Quốc phòng nước này Florence Parly đã lấy làm tiếc vì quyết định trên, đồng thời cho rằng việc Mỹ quyết định gạt một đối tác và là đồng minh châu Âu như Pháp ra khỏi quan hệ đối tác với Australia tại thời điểm nhiều thách thức chưa từng có trong tiền lệ tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cho thấy sự thiếu chặt chẽ.
Giới phân tích cho rằng AUKUS mà Mỹ, Anh và Australia vừa công bố có thể làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ giữa Australia và Trung Quốc.
Trong một tuyên bố, Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington đã chỉ trích AUKUS, đồng thời cho rằng Washington, London và Canberra nên “từ bỏ tư duy Chiến tranh Lạnh và định kiến về ý thức hệ."
Về phần mình, bà Jacinda Ardern - Thủ tướng New Zealand - quốc gia láng giềng Australia khẳng định tàu ngầm hạt nhân mới của Australia sẽ không được phép đi vào lãnh thổ nước này theo chính sách không có hạt nhân, ban hành năm 1984.
Theo bà, AUKUS không phải thỏa thuận cấp độ hiệp ước, do đó, sẽ không có sự thay đổi nào đối với mối quan hệ hiện nay của liên minh tình báo Five Eyes gồm Anh, Australia, Canada, Mỹ và New Zealand cũng như quan hệ đối tác chặt chẽ giữa New Zealand và Australia về mặt quốc phòng./.
