Ngày 31/1, Chính phủ Anh đã công bố thỏa thuận gồm các đề xuất để khôi phục hoạt động đầy đủ của cơ quan nghị viện Bắc Ireland và chính quyền chia sẻ quyền lực tại vùng lãnh thổ này sau bế tắc chính trị kéo dài 2 năm qua do những mâu thuẫn liên quan các quy định thương mại hậu Brexit.
London đã công bố thỏa thuận với đảng Liên minh Dân chủ (DUP) ủng hộ Anh tại Bắc Ireland, mở đường cho việc khôi phục chính quyền chia sẻ quyền lực tại tỉnh này trong vài ngày tới.
Đáng chú ý, thỏa thuận sẽ loại bỏ các hoạt động kiểm tra với hàng hóa từ các vùng England, Scotland và Wales được vận chuyển đến và tiêu thụ tại Bắc Ireland.
Điều này giúp loại bỏ lo ngại về việc hình thành đường biên giới trên biển Ireland mà DUP luôn phản đối như một sự ngăn cách Bắc Ireland với phần còn lại của nước Anh.
Bắc Ireland là vùng duy nhất tại Anh có biên giới trên đất liền với Liên minh châu Âu (EU). Chính quyền chia sẻ quyền lực tại Bắc Ireland được hình thành trên cơ sở Thỏa thuận Ngày thứ Sáu tốt lành năm 1998 giúp chấm dứt 3 thập kỷ xung đột bạo lực giữa phe ủng hộ vùng lãnh thổ này tiếp tục là một phần của nước Anh và phe ủng hộ sáp nhập vùng này với Cộng hòa Ireland.
Thỏa thuận cũng có điều khoản duy trì biên giới mở giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland, một thành viên của EU.
Vấn đề nóng trở lại sau Brexit, với vấn đề đặt ra là làm sao có thể vừa bảo vệ thị trường chung châu Âu và liên minh thuế quan của EU khi Anh rời đi nhưng vùng Bắc Ireland của Anh vẫn phải duy trì biên giới mở với một thành viên của EU.
Các thỏa thuận thương mại hậu Brexit cho phép kiểm tra hàng hóa từ lục địa Anh sang Bắc Ireland và tiếp tục áp dụng các quy định của EU với vùng này, dẫn đến sự phản đối của DUP.
Từ tháng 2/2022, DUP đã từ chối tham gia chính quyền chia sẻ quyền lực tại Bắc Ireland để phản đối các thỏa thuận thương mại hậu Brexit.
Trong tuyên bố mới đưa ra ngày 30/1, lãnh đạo DUP Jeffrey Donaldson cho biết các thành viên đảng này ủng hộ thỏa thuận mới cho phép "loại bỏ biên giới với thị trường nội địa Anh."
Trong khi đó, Bộ trưởng phụ trách vấn đề Bắc Ireland của Chính phủ Anh, ông Chris Heaton-Harris, báo cáo trước quốc hội về nội dung thỏa thuận cho biết sẽ không còn chuyện tự động áp dụng các quy định EU với Bắc Ireland.
Ông khẳng định các bên cũng đảm bảo trong tương lai Bắc Ireland vẫn luôn nằm trong thị trường nội địa Anh, phản đối mọi điều khoản nhằm áp dụng quy định của EU với vùng lãnh thổ này hay quy định dẫn tới những rào cản giữa vùng lãnh thổ này với phần còn lại của Vương quốc Anh.
Giới quan sát lo ngại thỏa thuận có thể làm thay đổi nội dung Thỏa thuận khung Windsor được ký kết giữa Anh và EU hồi tháng 2/2023, giữ Bắc Ireland trong thị trường hàng hóa chung EU. Nếu vậy, những thay đổi này cần phải được EU thông qua.
Trong cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Anh David Cameron ngày 31/1, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Maros Sefcovic cho biết khối này sẽ phân tích kỹ văn bản thỏa thuận mới được London công bố. Hai bên nhất trí về tầm quan trọng đặc biệt của việc khôi phục chính quyền chia sẻ quyền lực ở Bắc Ireland.
Trong ngày 1/2, Quốc hội Anh dự kiến bỏ phiếu thông qua thỏa thuận này, mở đường cho DUP và đảng Sinn Fein thuộc phe ủng hộ Cộng hòa Ireland bầu ra người đứng đầu cơ quan lập pháp Bắc Ireland và khôi phục chính quyền chia sẻ quyền lực vào cuối tuần này./.
Anh tiếp tục trì hoãn tổ chức bầu cử mới ở vùng lãnh thổ Bắc Ireland
Bắc Ireland đã không có chính quyền trong gần 2 năm sau khi đảng DUP - đảng lớn nhất ở Bắc Ireland thân London - tẩy chay việc chia sẻ quyền lực để phản đối các quy tắc thương mại thời hậu Brexit.
