Bước ngoặt hay mạo hiểm

Can thiệp của Pháp ở Mali: Bước ngoặt hay mạo hiểm

Chiến dịch can thiệp quân sự của Pháp vào Mali khiến dư luận đặt câu hỏi đây liệu là bước ngoặt chính sách hay cuộc chơi mạo hiểm.
Tuyên bố của Tổng thống Pháp François Hollande về chiến dịch can thiệp quânsự của Pháp vào Mali mang tên "Mèo sa mạc" (Serval) ngày 11/1 có phần bất ngờvới dư luận, song không quá khó hiểu.

Trước diễn biến tình hình nhanh chóng, vớisự tấn công mạnh mẽ của các lực lượng Hồi giáo cực đoan nhằm tiến xuống miền NamMali, Tổng thống Pháp Hollande, viện dẫn lời kêu gọi Pháp giúp đỡ của Tổng thốngtạm quyền Mali Dioncounda Traoré trên cơ sở Nghị quyết 2085 của Hội đồng Bảo anLiên hợp quốc (LHQ) hồi tháng 12/2012, đã có quyết định bất ngờ, quyết đoán vềhành động can thiệp quân sự của quân đội Pháp ở Mali, bên cạnh lực lượng của mộtsố nước châu Phi và quân đội chính phủ Mali.

Ban đầu, Pháp chỉ cam kết giúp quân đội Mali trong khâu huấn luyện, đào tạo hayhậu cần, y tế nhằm giúp lực lượng chính phủ Mali giành lại những phần lãnh thổmiền Bắc đã mất sau nhiều tháng.

[Pháp tiếp tục không kích lực lượng Hồi giáo ở Mali]

Song quyết định can thiệp quân sự bất ngờ và cóphần vội vã của Pháp ở Mali, theo giám đốc Viện quan hệ quốc tế và chiến lượcPháp (Iris) Pascal Boniface, là hệ quả của các cuộc tấn công bất ngờ, nhanhchóng với mục tiêu tiến xuống miền Nam của lực lượng Hồi giáo cực đoan đang kiểmsoát miền Bắc nước này.

Theo ông Boniface, trên thực tế, không có sự thay đổitrong chính sách của Pháp, song đã có sự thay đổi đột ngột trong lịch trình,diễn biến tình hình tại Mali.

Ngược dòng thời gian, trong khoảng 20 năm, Mali đã đem đến cho thế giới hình ảnhvề một đất nước ổn định, dân chủ. Tuy nhiên, đến tháng 3/2012, một cuộc đảochính quân sự đã dẫn đến việc chia cắt đất nước này, có lợi cho lực lượng nổidậy người Touareg và các lực lượng Hồi giáo cực đoan chiếm đóng miền Bắc đấtnước.

Chiến dịch tấn công của Aqmi (nhánh Al Qaeda ở khu vực Bắc Phi) và đồng minhAnsar Dine, Mujao (phong trào độc tôn và thánh chiến ở Tây Phi) từ ngày 8/1xuống miền Nam Mali, càng làm cho tình hình biến đổi nhanh theo chiều hướng phứctạp.

Liên hợp quốc đã yêu cầu thiết lập nhanh một lực lượng quốc tế ở Mali.Trong cuộc can thiệp quân sự lần này, khác với cuộc chiến trước đây ở Libya,Pháp với tư cách một nước phương Tây, đã hành động quân sự một mình trên thựcđịa, trong khi chỉ nhận được lời hứa hỗ trợ, giúp đỡ về hậu cần, kỹ thuật, thôngtin tình báo từ phía Anh và Mỹ.

Pháp bị đặt vào thế phải lựa chọn giải pháp trong khi chờ đợi các nước khác ủnghộ lập trường của họ, trước khi đánh giá là để tình hình quá muộn. Trong chiếndịch quân sự này, Pháp hướng tới ba mục tiêu: chấm dứt các cuộc tấn công của lựclượng Hồi giáo cực đoan, bảo đảm sự toàn vẹn lãnh thổ của Mali và chuẩn bị triểnkhai các lực lượng châu Phi dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc.

Thời cơ và hậu thuẫn

Tám tháng sau khi lên nắm quyền lãnh đạo nước Pháp, đây là lần thử lửa đầutiên với Tổng thống Hollande trên cương vị Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang,với quyết định can thiệp quân sự của Pháp trong cuộc chiến chống lực lượng Hồigiáo cực đoan ở Mali.

Nhìn chung, về mặt chính trị, Tổng thống Pháp Hollande kêu gọi tinh thần yêunước, bảo vệ kiều dân Pháp ở Mali và nhận được sự đồng thuận tầm quốc gia với sựủng hộ của giới quân sự về hành động can thiệp. Với các đảng phái đối lập tạiPháp, phần lớn ủng hộ và chưa có đảng nào ra mặt phản đối hành động can thiệpquân sự của Pháp ở Mali.

Hơn nữa, có thể người đứng đầu nước Pháp cũng đã suy tính trên quan điểm thựcdụng, ở thời điểm giới chức đối ngoại và quân sự Pháp suy xét thấy có lợi thế đểhành động. Trên thực tế, Pháp có một cộng đồng khoảng 6000 kiều dân sinh sống ởMali và ngược lại cũng có một cộng đồng đông đảo khoảng 100.000 kiều dân Malisống tại Pháp.

Trên tất cả, có lẽ chính quyền Pháp nhận thấy có đủ phương tiệnvà khả năng hành động nhằm tăng cường vị thế và ảnh hưởng quốc tế trong việc canthiệp quân sự trực tiếp vào Mali.

Trong xu thế này, ngày 13/1, đại diện nhiều hội đoàn thuộc cộng đồng kiều dânMali sinh sống ở Pháp đã được Tổng thống Pháp Hollande tiếp và trao đổi về hànhđộng can thiệp quân sự của Pháp ở Mali. Tại cuộc tiếp xúc, Chủ tịch Hội đồng tốicao người Mali ở Pháp, Hamedy Diarra, đã gửi lời cảm ơn đến Tổng thống PhápHollande vì quyết định dũng cảm của Pháp.

Phát biểu với giới truyền thông ngày 13/1, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-YvesLe Drian tuyên bố Pháp đang trong cuộc chiến chống khủng bố. Chủ tịch Ủy banchâu Âu José Manuel Barroso trong cuộc tiếp xúc với Tổng thống Pháp Hollande tạiđiện Elize đã khẳng định lại sự ủng hộ của Liên minh châu Âu (EU) trước việc bảovệ sự toàn vẹn lãnh thổ của Mali và vì thế ủng hộ chiến dịch can thiệp quân sựđang diễn ra.

Một hội nghị thượng đỉnh bất thường của Cộng đồng kinh tế các nướcTây Phi (ECOWAS) nhằm thành lập một lực lượng can thiệp chống lại các lực lượngHồi giáo cực đoan chiếm đóng miền Bắc Mali, cũng sẽ diễn ra ngày 16/1 tạiAbidjan, Bờ biển Ngà.

Dự kiến Nigeria, nước có thực lực quân sự mạnh nhất trongkhối ECOWAS, sẽ gửi 600 quân đến Mali. Các nước Burkina Faso, Nigeria và Senegalđã cam kết gửi mỗi nước 500 quân trong khuôn khổ Lực lượng Hỗ trợ Quốc tế tạiMali (AFISMA), cùng khoảng 5000 binh lính Mali để giành lại miền Bắc nước này.

Theo Đại úy Amadou Sanogo, chỉ huy lực lượng đảo chính ở Mali tháng 3/2012, đồngthời đứng đầu một ủy ban quân sự chính thức, Pháp đã đóng vai trò hàng đầu bêncạnh quân đội Mali, cho phép chặn bước tiến của lực lượng Hồi giáo cực đoan vàgiành lại những vùng đất đã mất quyền kiểm soát.

Ngày 13/1, sau các đợt tấn côngđường không nhằm chặn đường di chuyển của lực lượng Hồi giáo cực đoan, khôngquân Pháp đã bắt đầu có sự chuyển hướng, tập trung ném bom vào hậu cứ của lựclượng này ở miền Bắc. Algeria đã cho phép không quân Pháp bay qua không phậnnước này để tiến hành các vụ ném bom xuống miền Bắc Mali.

Các nguồn tin từ phủTổng thống Pháp cho hay lực lượng quân sự Pháp đã khá kinh ngạc trước sự chốngtrả của các lực lượng Hồi giáo cực đoan được trang bị vũ khí hiện đại và đượchuấn luyện tốt.

Trong ngày 13/1, Tổng thống Pháp Hollande đã có cuộc họp với các bộ trưởng, thammưu trưởng, lãnh đạo cơ quan tình báo đối ngoại để bàn về các bước tiếp theotrong chiến dịch quân sự ở Mali. Các nguồn tin an ninh khu vực cho biết có ítnhất 46 phần tử Hồi giáo cực đoan đã bị tiêu diệt.

Quân đội Mali cũng ghi nhậncó 11 binh sĩ thiệt mạng, khoảng 60 binh sĩ bị thương, và một sĩ quan Pháp tửnạn ở thị trấn Konna, miền Trung Mali. Hiện các đơn vị quân đội Pháp đã đượctriển khai ở thủ đô Bamako để đảm bảo an ninh cho kiều dân Pháp. Một số đơn vịcủa châu Phi đến từ Bờ biển Ngà và Cộng hòa Sát, đã đến Mali.

Nguy cơ và thách thức

Bên cạnh những hậu thuẫn và ủng hộ Pháp trong chiến dịch can thiệp quân sự ởMali, không phải Pháp không gặp sự phản đối, cùng những mối de dọa, thách thức.Cựu Thủ tướng Pháp Dominique de Villepin thuộc cánh hữu đối lập phát biểu vớigiới truyền thông ngày 13/1 cho rằng lập luận của chính quyền Pháp về "cuộcchiến chống khủng bố" khiến ông lo lắng.

Cũng từng là cựu Ngoại trưởng Pháp, vàotháng 2/2003, ông de Villepin đã đại diện cho nước Pháp trước diễn đàn Liên hợpquốc tuyên bố Pháp không tham gia cuộc chiến Iraq. Vì thế, xét bối cảnh hiệntại, ông de Villepin cho rằng các điều kiện thành công đối với Pháp không hội đủở Mali.

Theo ông de Villepin, Pháp đang tiến hành một cuộc chiến dò dẫm, thiếu tính mụcđích, thiếu một đối tác bền vững ở Mali, một đất nước không có Tổng thống chínhthống từ tháng 3/2012 và Thủ tướng từ tháng 12/2012, trong khi binh lính Phápchiến đấu bên cạnh một quân đội Mali chia rẽ, và một thể chế nhà nước rất yếu.

Liệu đây có phải là lời cảnh báo thực tình từ một nhà ngoại giao kỳ cựu của nướcPháp hay là sự phản ứng thường thấy từ phía các chính khách đối lập.

Chưa thể cócâu trả lời ngay lúc này, song quả thực Pháp đang dấn bước vào một cuộc chơi mạohiểm mới xen lẫn cơ hội và rủi ro cả trên bình diện đối ngoại lẫn đối nội.

Ngoài ra, có những mối đe dọa không thể xem nhẹ khác với nước Pháp. Người phátngôn của lực lượng Hồi giáo cực đoan Ansar Dine, Sanda Ould Boumama, tuyên bốhành động can thiệp quân sự của Pháp chống lại lực lượng Hồi giáo ở Mali sẽ gâyra những hậu quả cho công dân Pháp sống trong thế giới Hồi giáo.

Trong khi đó,đại diện phát ngôn của tổ chức Aqmi Abdallah al Chinguetti trong một đoạn băngvideo phát trên mạng Internet, đã yêu cầu Pháp xem xét lại hành động can thiệp ởMali, khi đề cập đến số phận các con tin người Pháp đang nằm trong tay các tổchức Hồi giáo cực đoan ở châu Phi.

Bước sang năm mới 2013, sau vụ sát hại 3 nhà hoạt động ngườiKurd tại Paris và việc phát động chiến dịch can thiệp quân sự ở Mali,người dân Pháp một lần nữa đang sống với cảm giác bất an khi hệ thống cảnh báoan ninh quốc gia đã được nâng lên mức "đỏ tươi", chỉ dưới mức cảnh báo cao nhất"màu hồng điều", với nguy cơ khủng bố rình rập, khiến lực lượng cảnh sát và anninh của Pháp đặt trong tình trạng thường trực hành động.

Với người dân Pháp quen sống trong an bình và ít khi phải chịu những mối đedọa lớn về an ninh, thì sự cảnh báo mới này cũng đủ để họ lo lắng và thận trọnghơn khi ra khỏi nhà, đi làm, hay xuất hiện ở các điểm công cộng như nhà ga, sânbay...

Chuyện nên hay không nên triển khai chiến dịch quân sự của Pháp ở Mali có lẽcòn cần phải có thời gian để trả lời với nhiều phân tích, đánh giá, tuy nhiên,mong muốn được hưởng cuộc sống an bình, không có chiến tranh là khát vọng muônthuở không chỉ của người dân Pháp, Mali mà còn của hàng tỷ người dân sống trêntoàn thế giới./.

Trung Dũng/Paris (Vietnam+)

Tin cùng chuyên mục

Nhân viên cứu hộ tìm kiếm các nạn nhân trong đống đổ nát của tòa nhà bị trúng tên lửa Nga ở Zaporizhzhia, Ukraine ngày 10/12/2024. (Ảnh: AA/TTXVN)

G7 kêu gọi ngừng bắn khẩn cấp tại Ukraine

Tại cuộc họp diễn ra gần thác Niagara, các nhà ngoại giao G7 đã thảo luận nhiều phương án nhằm tăng cường hỗ trợ tài chính cho Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga.

Tiêm kích MiG-31. (Nguồn: Getty Images)

Nga tuyên bố ngăn chặn âm mưu chiếm tiêm kích MiG-31

FSB thông báo đã ngăn chặn một chiến dịch do tình báo quân đội Ukraine tổ chức, với sự “giám sát” của Anh, nhằm chiếm đoạt một máy bay tiêm kích MiG-31 được trang bị tên lửa siêu vượt âm Kinzhal.