Ảnh minh họa. (Nguồn: PV/Vietnam+) Trong số 37 bộ, cơ quan Trung ương được khảo sát về chỉ số công khai ngân sách (MOBI 2018), có 20 đơn vị không công khai bất cứ thông tin gì về ngân sách.
Đây là kết quả khảo sát được Liên minh Minh bạch Ngân sách (BTAP) và Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) công bố ngày 30/7, tại Hà Nội.
Có vỏ nhưng... rỗng ruột
Phó giáo sư, tiến sỹ Vũ Sỹ Cường, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, MOBI 2018 là khảo sát dựa trên bằng chứng về công khai các tài liệu ngân sách trên cổng thông tin điện tử của 37 bộ và cơ quan Trung ương.
Theo quy định, 6 loại tài liệu ngân sách bắt buộc phải công khai theo Luật Ngân sách nhà nước 2015 là Dự toán thu-chi ngân sách đơn vị năm 2019; Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị quý 1 năm 2018, 6 tháng đầu năm, 9 tháng năm 2018, cả năm 2018 và Quyết toán thu chi ngân sách nhà nước năm 2017.
[Công khai ngân sách tỉnh: Địa phương đầu tàu xếp hạng thấp]
Qua đó, theo ông Cường, nhóm nghiên cứu đã đánh giá mức độ công khai các tài liệu trên dựa trên các chỉ số về tính sẵn có, tính kịp thời, tính đầy đủ và tính thuận tiện. Kết quả này đã được gửi lại các bộ, cơ quan để tham vấn.
Kết quả cho thấy, trong 37 bộ, cơ quan Trung ương được khảo sát đạt mức "ít công khai", không có đơn vị nào đạt mức độ "công khai đầy đủ", "tương đối đẩy đủ" và "chưa đầy đủ" trong khảo sát MOBI 2018.
Về tính sẵn có, theo khảo sát, trong số 37 bộ, cơ quan Trung ương tham gia khảo sát MOBI 2018, chỉ có 12 cơ quan, tổ chức có công khai ít nhất một trong sáu tài liệu ngân sách bắt buộc (chiếm 32,43%).
Có 25 bộ, cơ quan Trung ương không công khai bất kỳ một tài liệu nào tại thời điểm khảo sát (chiếm 67,57%). Trong số này, có 5 đơn vị chỉ có thư mục công khai ngân sách trên cổng thông tin điện tử mà không có tài liệu ngân sách đính kèm (gồm có Bộ Giao thông vận tải; Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Bộ Tư pháp; Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Thông tin và Truyền thông).
Có 20 đơn vị thậm chí không có thư mục công khai ngân sách và không công khai tài liệu ngân sách nào như: có Bộ Y tế; Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Xây dựng; Bộ Ngoại giao; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn...
Loại tài liệu được công bố nhiều nhất là Dự toán ngân sách năm 2019 với 10 trên tổng số 37 đơn vị có công bố (chiếm 27%). Xếp thứ hai là Quyết toán ngân sách năm 2017 với 6 trên tổng số 37 đơn vị có công bố (chiếm 16,2%). Bộ Tài chính là đơn vị duy nhất công bố tài liệu về Báo cáo tình hình thực hiện 9 tháng cũng như cả năm 2018.
"Chỉ có bảng số, không biết vì sao tăng giảm"
Ở hướng khác, về tính kịp thời, kết quả MOBI 2018 cho thấy, các bộ, cơ quan Trung ương chưa công khai kịp thời các tài liệu ngân sách theo quy định. Đơn cử, trong số 10 đơn vị có công bố tài liệu về Dự toán ngân sách năm 2019, chỉ có duy nhất Bộ Công Thương là đơn vị công bố đúng thời hạn theo quy định là trong vòng 15 ngày kể từ ngày 31/12/2018.
Đối với tài liệu về Quyết toán ngân sách năm 2017, có 4 trên tổng số 6 đơn vị có công khai thông tin công bố đúng thời hạn theo quy định (bao gồm Bộ Nội vụ; Đài Truyền hình Việt Nam; Uỷ ban Dân tộc và Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội).
Các tài liệu còn lại gồm Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng và cả năm 2018 không được công khai hoặc công khai muộn hơn so với thời hạn quy định.
Về tính đầy đủ, theo đánh giá, các bộ, cơ quan Trung ương thường thiếu nội dung về báo cáo thuyết minh tài liệu, thiếu các bảng biêuu bắt buộc phải công khai theo quy định. Chỉ có Bộ Công Thương là đơn vị duy nhất công khai đầy đủ thuyết minh tài liệu, quyết định công khai và bảng biểu đính kèm Dự toán thu – chi ngân sách của đơn vị năm 2019.
Đây là vấn đề theo phó giáo sư, tiến sỹ Vũ Sỹ Cường là cần lưu ý. Ông khẳng định, thuyết minh là vấn đề quan trọng. Bản thân ông đã vào website của các nước và nhận thấy, hầu hết báo cáo tại các nước đều thuyết minh đẩy đủ, giải thích các nội dung thu chi thay đổi do đâu.
"Việt Nam thì có công khai chỉ có bảng số, không biết vì sao tăng, giảm," ông Cường nói.
Theo ông, người dân bình thường hay kể cả chuyên gia nếu đọc nhưng thông tin công bố của Việt Nam cũng sẽ khó hiểu được cụ thể các nội dung.
Tổng hợp điểm của các trụ cột, đại diện nhóm nghiên cứu tính toán, trong số 37 bộ, cơ quan được chấm điểm, Đài Truyền hình Việt Nam có thứ hạng cao nhất. Xếp thứ là Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Phía ngược lại, xếp cuối bảng là Bộ Tư pháp. Một số cơ quan khác phía trên Bộ Tư pháp là: Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Khoa học và Công nghệ,.../.
