Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, Ngoại trưởng Syria Faisal Mekdad và Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu tại cuộc họp bốn bên ở Moskva, Nga ngày 10/5/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Ngày 11/5, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu thông báo, trong cuộc họp ở thủ đô Moskva (Nga) mới đây, ông và những người đồng cấp Nga, Iran và Syria đã nhất trí thành lập ủy ban chung nhằm xây dựng lộ trình tiến tới bình thường hóa quan hệ giữa Ankara và Damascus.
Đây là cuộc họp cấp bộ trưởng ngoại giao đầu tiên giữa bốn nước kể từ khi cuộc nội chiến Syria bùng phát năm 2011.
Trả lời phỏng vấn trên truyền hình, Ngoại trưởng Cavusoglu cho biết vấn đề biên giới và toàn vẹn lãnh thổ của Syria là một trong những chủ đề thảo luận chính của cuộc họp bốn bên nêu trên, đồng thời khẳng định các hoạt động của Thổ Nhĩ Kỳ trên lãnh thổ Syria thời gian qua chỉ nhằm mục đích chống khủng bố và “tránh hình thành hành lang khủng bố” tại khu vực này.
Trong khi đó, thông báo của Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho biết tại cuộc họp trên, Ngoại trưởng Cavusoglu cùng Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir Abdollahian và người đồng cấp Syria Faisal Mekdad đã trao đổi quan điểm về nỗ lực bình thường hóa quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, đồng thời thảo luận về cuộc chiến chống khủng bố, các tiến trình chính trị và các vấn đề nhân đạo.
Theo Nghị quyết 2254 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và các tuyên bố chính thức của Định dạng Astana, các quan chức tham gia đã tái khẳng định cam kết đối với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Syria, cuộc chiến chống khủng bố dưới mọi hình thức và biểu hiện của nó.
Nhu cầu tăng cường hỗ trợ quốc tế cho Syria cũng được đề cập đến, bao gồm cả việc hồi hương người Syria tị nạn một cách tự nguyện, an toàn và tái thiết sau xung đột.
Trẻ em xếp hàng nhận bữa ăn từ thiện tại tỉnh Aleppo, Syria. (Ảnh: AFP/TTXVN) Ngoài ra, các ngoại trưởng cũng đã nhất trí chỉ đạo cho các thứ trưởng ngoại giao phối hợp với bộ quốc phòng và các đơn vị tình báo của mỗi nước, chuẩn bị lộ trình thúc đẩy quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.
Các bộ trưởng ghi nhận bầu không khí tích cực và xây dựng trong trao đổi quan điểm và nhất trí tiếp tục duy trì các cuộc tiếp xúc cấp cao và đàm phán kỹ thuật theo hình thức bốn bên trong thời gian tới.
Trước đó, vào ngày 25/4, trong cuộc họp của các bộ trưởng quốc phòng của bốn quốc gia tại Moscow, vấn đề rút lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ khỏi lãnh thổ Syria đã được thảo luận, cùng với những vấn đề khác.
Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar lưu ý Ankara đang nỗ lực hết sức để đóng góp cho hòa bình trong khu vực. Ông bày tỏ hy vọng rằng, sau cuộc họp ở Moscow, các tiến trình tích cực có thể xuất hiện về vấn đề này.
Ông Akar đảm bảo Thổ Nhĩ kỳ sẽ không thực hiện bất kỳ bước đi nào vi phạm các quyền của phía Syria.
Quan hệ song phương Thổ Nhĩ Kỳ-Syria xấu đi kể từ khi xung đột bùng phát tại Syria vào năm 2011.
Vào thời điểm đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã duy trì quan điểm ủng hộ phe đối lập Syria và mở cửa biên giới cho người tị nạn Syria sang châu Âu.
[Nga thúc đẩy hàn gắn quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Syria]
Quá trình bình thường hóa quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria bắt đầu vào cuối tháng 12/2022, khi Nga tổ chức cuộc hội đàm đầu tiên giữa Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.
Bên cạnh tín hiệu tích cực trong quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ, thời gian qua, quan hệ giữa Syria với các nước Arab cũng được cải thiện, hướng tới bình thường hóa.
Ngày 7/5, các ngoại trưởng của Liên đoàn Arab (AL) đã thông qua quyết định khôi phục tư cách thành viên của Syria trong AL.
Người phát ngôn của Tổng Thư ký AL Gamal Roshdy xác nhận quyết định trên đã được thông qua tại cuộc họp kín của các ngoại trưởng AL ở trụ sở của khối tại Cairo (Ai Cập).
Các Ngoại trưởng AL họp khẩn tại Cairo (Ai Cập) để thảo luận về việc khôi phục tư cách thành viên cho Syria. (Ảnh: AFP/TTXVN) AL đã đình chỉ tư cách thành viên của Syria sau khi xung đột nổ ra tại quốc gia Trung Đông này năm 2011.
Thời gian gần đây, một số nước Arab, trong đó có Saudi Arabia và Ai Cập, đã có các động thái nối lại quan hệ với Syria thông qua các chuyến thăm và cuộc gặp cấp cao.
Tuy nhiên, một số quốc gia, trong đó có Qatar, vẫn phản đối bình thường hóa hoàn toàn quan hệ với Syria nếu không có một giải pháp chính trị cho xung đột tại quốc gia này.
Các nước Arab đang cố gắng để đạt được đồng thuận về việc có mời Tổng thống Syria Bashar al-Assad dự hội nghị thượng đỉnh AL dự kiến diễn ra vào ngày 19/5 tới tại Riyadh (Saudi Arabia) hay không.
Hội nghị này dự kiến thảo luận về tiến trình bình thường hóa quan hệ và những điều kiện để Syria quay lại khối./.
