Ngoại trưởng các nước Arab tham dự cuộc họp về giải pháp chấm dứt các cuộc khủng hoảng ở Syria, tại Amman, Jordan ngày 1/5/2023. (Ảnh: THX/TTXVN) Các quan chức thông báo, ngày 1/5, một nhóm Ngoại trưởng các nước Arab đã tổ chức hội nghị mang tính bước ngoặt tại Jordan với sự tham dự của người đồng cấp Syria nhằm thảo luận cách thức bình thường hóa quan hệ với quốc gia Trung Đông này.
Đây là một phần trong tiến trình tìm ra giải pháp chính trị đối với cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ tại Syria.
Theo Bộ Ngoại giao Jordan, trước khi các Ngoại trưởng Syria, Ai Cập, Iraq, Saudi Arabia và Jordan tiến hành hội đàm tại Amman, Ngoại trưởng Syria Faisal Mekdad đã có cuộc gặp song phương với người đồng cấp nước chủ nhà Ayman Safadi.
Đây là hội nghị đầu tiên giữa chính quyền Syria và một nhóm các nước Arab kể từ khi các bên quyết định đình chỉ tư cách thành viên của Syria trong Liên đoàn Arab (AL) năm 2011 sau một cuộc đàn áp nhằm vào những người biểu tình phản đối Tổng thống Bashar al-Assad.
Jordan đã kêu gọi Syria can dự với các quốc gia Arab trên lộ trình từng bước chấm dứt xung đột, giải quyết các vấn đề về người tị nạn, người bị tạm giữ, buôn lậu ma túy và lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn ở Syria - tất cả đều ảnh hưởng đến các nước láng giềng.
Triển vọng bình thường hóa quan hệ giữa Syria và các nước Arab ngày càng rõ ràng qua hàng loạt tín hiệu thời gian qua.
Ngày 19/3, Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã thực hiện chuyến thăm chính thức đến Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).
UAE, quốc gia bình thường hóa quan hệ với Syria từ năm 2018, đã đi đầu các nỗ lực viện trợ sau trận động đất ngày 6/2 xảy ra ở Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền Bắc Syria, khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng.
Các nhà phân tích cho rằng động lực ngoại giao được tạo ra sau các nỗ lực của cộng đồng quốc tế trợ giúp Syria khắc phục hậu quả trận động đất có thể thúc đẩy cải thiện quan hệ của Damascus với các nước Trung Đông.
Trẻ em bị mất nhà cửa sau trận động đất tại Aleppo, Syria, ngày 16/2/2023. (Ảnh: THX/TTXVN) Ngay sau vụ động đất thảm khốc xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria vào ngày 6/2, nhiều nước trong khu vực đã nhanh chóng thể hiện sự hậu thuẫn về chính trị, tài chính và nhân đạo cho Syria để cứu hộ, cứu nạn khẩn cấp sau động đất.
Một số nước Arab tận dụng dịp này để khởi động tiến trình bình thường hóa quan hệ ngoại giao và hợp tác song phương, đa phương với Syria.
Ngoại trưởng UAE, ông Sheikh Abdullah bin Zayed Al Nahyan, đã đến thăm Syria trong tháng 2, trở thành quan chức cấp cao đầu tiên của các nước Vùng Vịnh tới đây kể từ sau trận động đất.
[Xung đột ở Syria: Jordan thúc đẩy kế hoạch hòa bình của các nước Arab]
Tháng 2/2023, Ngoại trưởng Saudi Arabia, quốc gia cũng đã gửi viện trợ giúp các nạn nhân động đất tại Syria, cho biết các nước Arab đang dần đạt đồng thuận rằng cần có một cách tiếp cận mới với Damascus để giải quyết các cuộc khủng hoảng nhân đạo hiện nay tại nước này.
Đáng chú ý, nghị quyết của hội nghị lần thứ 34 Liên minh Nghị viện Arab (APU) tại thủ đô Baghdad (Iraq) ngày 25/2, nhấn mạnh sự cần thiết phải đưa Syria trở lại AL.
Ngày 27/2, Ngoại trưởng Ai Cập Sameh Shoukry tới Syria trong chuyến thăm đầu tiên của quan chức Ai Cập tới Damascus kể từ khi nổ ra cuộc xung đột tại Syria hồi năm 2011.
Tổng thống Syria Bashar al-Assad (phải) trong cuộc gặp Ngoại trưởng Saudi Arabia, Hoàng thân Faisal bin Farhan tại Damascus, ngày 18/4/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Ai Cập cũng cử tàu hải quân chở hàng trăm tấn hàng cứu trợ, lực lượng cứu hộ, cùng các máy bay quân sự chở hàng viện trợ nhân đạo, vật tư y tế và lều bạt tới Syria để hỗ trợ các nạn nhân của trận động đất.
Tương tự, Ngoại trưởng Jordan Ayman Safadi đến Damascus để thể hiện tình đoàn kết và bày tỏ sự ủng hộ đối với người dân Syria sau thảm họa động đất.
Thêm vào đó, việc Saudi Arabia và Iran bất ngờ thỏa thuận nối lại quan hệ song phương hồi tháng 3/2023 cũng mở đường cho việc bình thường hóa quan hệ giữa Syria với các nước Arab.
Trong khi Iran ủng hộ chính quyền của Tổng thống al-Assad, thì Saudi Arabia lại đứng đằng sau lực lượng nổi dậy ở Syria. Vì thế, việc những người bảo trợ cho hai phe đối đầu bắt tay hòa giải cũng sẽ tác động đến cuộc xung đột ở Syria.
Những diễn biến trên được xem là tín hiệu tích cực được gửi đi từ các nước trong khu vực để Syria sớm quay trở lại thế giới Arab, đồng thời cũng là nhân tố thúc đẩy tiến trình hòa bình ở quốc gia này./.
